Gerelateerde onderwerpen
Inleiding
Hyperpigmentatie heeft meerdere oorzaken en kan focaal of diffuus zijn. De meeste, maar niet alle gevallen zijn te wijten aan een toename van de productie en depositie van melanine. Focale hyperpigmentatie is meestal postinflammatoir van nature, verschijnend na verwonding (bijvoorbeeld snijwonden en brandwonden) of andere oorzaken van ontstekingen (bijv. acne, lupus). Er zijn ook systemische en neoplastische oorzaken.
Melasma (chloasma) bestaat uit donkerbruine, scherp begrensde, ongeveer symmetrische plekjes van hyperpigmentatie op het gezicht (meestal op het voorhoofd en wangen). Het komt vooral voor bij zwangere vrouwen (melasma gravidarum, het masker van de zwangerschap) en bij vrouwen die orale anticonceptiemiddelen gebruiken. Tien procent van de gevallen doet zich voor in niet-zwangere vrouwen en mannen met een donkere huid. Melasma komt meer voor bij Latino's en zwarten. Het mechanisme is onbekend, maar alle gevallen zijn geassocieerd met blootstelling aan de zon. Bij vrouwen vervaagt melasma langzaam en onvolledig na de bevalling of na de beëindiging van hormoon gebruik. Bij mannen verdwijnt melasma zelden. Het vermijden van de zon zorgt dat de conditie niet verslechterd. De behandeling is afhankelijk van de vraag of de pigmentatie epidermaal of dermaal is. Epidermale pigmentatie accentueert bij Wood's licht of kan worden gediagnosticeerd met biopsie. Alleen epidermale pigmentatie reageert op de behandeling. Hydrochinon 3% tot 4% is vaak doeltreffend, maar lange kuren zijn meestal vereist; 2% hydrochinon is gebruikelijk als onderhoud. Hydrochinon dient getest te worden achter een oor of op een kleine plek op de onderarm voor 1 wk voor gebruik op het gezicht, omdat dat irritatie kan veroorzaken. Blekende agentia, zoals 0,1% tretinoïne en azelaic zuur 15 tot 20% crème, kan worden gebruikt in plaats van of met hydrochinon. Chemische peeling met glycolzuur of 30 tot 50% trichloorazijnzuur is een optie voor patiënten met ernstige melasma die niet reageren op lokale blekende middelen.
Lentigines (enkelvoud: lentigo) zijn platte, geelbruin tot bruin ovale witte vlekken op aan de zon blootgestelde plaatsen, meestal het gezicht en de handruggen. Ze verschijnen het vaakst op het gezicht en handen en zijn meestal het gevolg van chronische blootstelling aan de zon (zonne lentigines; soms "lever spots" genoemd). Ze worden behandeld met cryotherapie of laser. Niet-zonne lentigines gaan soms gepaard met systemische aandoeningen, zoals bij het Peutz-Jeghers syndroom (waarbij overvloedige lentigines van de lippen voorkomen) of het multipel lentigines syndroom (Leopard-syndroom); de behandeling is hetzelfde.
Diffuse hyperpigmentatie kan worden veroorzaakt door systemische aandoeningen, met name de ziekte van Addison, hemochromatose, en primaire biliaire cirrose. Huid bevindingen zijn niet-diagnostisch.
Geneesmiddel-geïnduceerde hyperpigmentatie is meestal diffuus, maar heeft soms geneesmiddel-specifieke distributie-patronen of kleuren (zie Tabel 1: Verkleuring Disorders: hyperpigmentatie effecten van een aantal geneesmiddelen en chemicaliën). Mechanismen omvatten verhoogd melanine in de epidermis (de neiging om bruiner te zijn, dus "hypergepigmenterd"), melanine in de epidermis en hoge dermis (meestal bruin met tinten van grijs of blauw), toegenomen melanine in de dermis (de neiging naar meer grijsachtig of blauw), en dermale depositie van het geneesmiddel of metaboliet (meestal blauwachtig grijs). Focale hyperpigmentatie volgt vaak geneesmiddel-geïnduceerde Lichen planus (ook bekend als lichenoide geneesmiddelen reacties).
Tabel 1
Hyperpigmentatie-effecten van sommige geneesmiddelen en chemicaliën
- Amiodarone
- Antimalaria medicatie
- Bleomycine
- Chemotherapeutica (cyclophosphamide, dactinomycine, daunorubicin en 5-FU
- Desipramine en imipramine
- Zware metalen (bismuth, goud, mercurie, zilver)
- Hydroquinone
- Fenothiazines (chloorpromazine)
- Tetracyclines (minocycline)
Bij geneesmiddelen erupties vormen rode plaques of blaren zich steeds op dezelfde locatie, telkens wanneer een geneesmiddel wordt genomen; postinflammatoire hyperpigmentatie blijft meestal als restverschijnsel bestaan. Typische laesies ontstaan in het gezicht (vooral lippen), op handen, voeten en genitaliën. Typisch inducerende middelen zijn sulfonamiden, tetracycline, NSAID's (vooral phenazone derivaten), barbituraten en carbamazepine.
Bron
- Rook's Textbook of dermatology 7th Edition 2004.
- Foto's: Dermis.
